Co to jest SPAM?

Co to jest SPAM? Poznaj definicję oraz dowiedz się jak rozpoznać spam, dlaczego go dostajesz, jakie niesie zagrożenia i jak z nim walczyć.

Większość użytkowników internetu znalazła kiedyś w swojej skrzynce e-mail SPAM. Niektórzy mogli o tym nie wiedzieć, a inni do tej pory nie mają pojęcia, skąd się tam wziął. Przyjrzyjmy się bliżej tym niechcianym wiadomościom, ich pochodzeniu i sposobom na walkę z nimi.

SPAM telefoniczny, SMS-owy czy mailowy mają jedną, główną cechę wspólną – denerwują odbiorców. Nikt nie chce, żeby głowę zawracały mu upierdliwe wiadomości, wysyłane przez nieznanych nadawców. To marnuje czas internauty, a dodatkowo „zapycha” jego skrzynkę pocztową. W dodatku często wprowadza w błąd lub zwyczajnie nie jest dostosowane do zainteresowań adresata.

Główny problem polega w tym przypadku na tym, że wiele osób nie wie, dlaczego właśnie do nich wysyłany jest SPAM. Często adres nadawcy nic nam nie mówi, a niejednokrotnie nawet nie ma związku z treścią danej wiadomości. Przez to trudno zrozumieć, skąd osoby te wzięły Twój e-mail. To z kolei sprawia, że walka z takim procederem jest utrudniona i niejednokrotnie nie przynosi satysfakcjonujących efektów.

Są jednak sposoby, aby skutecznie walczyć ze SPAMem. Poniżej przeanalizowaliśmy przyczyny jego pojawiania się oraz cechy, dzięki którym go rozpoznasz. Dowiesz się też, dlaczego może on być dla Ciebie potencjalnie niebezpieczny. Na koniec przedstawimy sposoby blokowania SPAMu, który dotyczy w szczególności poczty elektronicznej. Skupimy się ponadto na właścicielach witryn WWW, szczególnie narażonych na odbieranie niechcianych wiadomości.

Co to jest SPAM?

Pod pojęciem SPAM kryją się wszystkie sytuacje, gdy odbiorca dostaje wiadomość, której nie chciał. Są to więc np. wiadomości e-mail, masowo wysyłane do użytkowników. Nie są one chciane i nie były w żaden sposób zamawiane czy akceptowane (przynajmniej świadomie). Zazwyczaj wysyłane są w setkach czy nawet tysiącach sztuk i mają charakter reklamowy. Promują produkty czy usługi najróżniejszych marek, przekonując adresatów do podjęcia określonych działań. Najczęściej oczywiście zachęcają do skorzystania z promowanej oferty.

Cechą charakterystyczną SPAMu jest to, że jest on wyjątkowo uciążliwy. Przychodzi na adres elektroniczny Twojej skrzynki pocztowej, choć tego nie chcesz. Musisz go regularnie kasować, a powiadomienia o odbieranych wiadomościach nie dają Ci spokoju. Odesłanie maila tego typu do odbiorcy zwykle nie ma sensu, bo jest on niejednokrotnie generowany przez autorespondery. Ulokowane w treści linki prowadzą natomiast na witryny sprzedażowe.

Wyróżnić można też drugi rodzaj SPAMu. Nie skupia się on na działaniach marketingowych, ale ma znamiona nieuczciwych praktyk. Przywołać tu można np. internetowe oszustwa, takie jak phishing. To podszywanie się pod innego nadawcę, celem oszukania odbiorcy. Przyjrzymy się temu tematowi dokładniej jeszcze w dalszej części artykułu.

Po przeczytaniu powyższego wyjaśnienia zapewne masz wrażenie, że SPAM to samo zło. Irytuje odbiorców, a do tego może być niebezpieczny. Dlaczego więc firmy się decydują na to działanie, ryzykując utratę swojego dobrego imienia? Przecież mogą w ten sposób zrazić do siebie potencjalnych klientów, do których mogliby dotrzeć w inny sposób. Nie wspominając już o łamaniu prawa (RODO i wykroczenie z Art. 241. „Kto przesyła za pomocą środków komunikacji elektronicznej niezamówione informacje handlowe, podlega karze grzywny”). To prawda, ale SPAM w postaci e-maili ma dwie ogromne „zalety” dla wysłających:

• niskie koszty – wykupienie dostępu do bazy adresów e-mail i stworzenie wiadomości nie kosztuje wiele. W dodatku jej treść nadawca może napisać samemu, zupełnie za darmo,
• efekt masowości – dzięki niskim kosztom nadawca wysyła tysiące wiadomości w jednej sekundzie. Nawet założenie, że do podjęcia określonej akcji nakłoni zaledwie 1-2% odbiorców, daje nadzieję na spory zarobek.

Po czym rozpoznać SPAM?

W XXI wieku jesteśmy masowo zalewani informacjami, przez co SPAM jest coraz trudniej rozpoznawalny. Zależnie od firmy, może on przybierać rozmaite formy. Coraz częściej do skrzynki pocztowej trafiają wiadomości bardzo dobrze przygotowane. To sprawia, że na pierwszy rzut oka trudno rozpoznać, czym naprawdę są. Da się natomiast wyróżnić kilka informacji na temat SPAMu, które wyróżniają go spośród „prawdziwych” maili:

• mail nadawcy wskazujący na firmę, która nigdy nie dostała od Ciebie adresu e-mail – gdy podajesz adres e-mail konkretnej firmie, to masz tego świadomość. Jeśli dostaniesz wiadomość od nieznanych nadawców, wystąpić u Ciebie powinno podejrzenie SPAMu;
• krzykliwy i „marketingowy” lub niepokojący temat wiadomości – niezależnie od celu SPAMu, ma on za zadanie przyciągnąć Twoją uwagę. Pierwszym, co widzisz po otrzymaniu e-maila, jest jego temat. Właśnie dlatego twórcy umieszczają w nich proste komunikaty, które mają Cię zaintrygować i skłonić do otworzenia wiadomości. Często posługują się przy tym takimi słowami jak „nagroda”, „wygrana” czy wyrażeniami pokroju „masz tylko chwilę” i „ostatnia szansa”. W przypadku prób oszustwa mogą to być też wyrazy: „niebezpieczeństwo”, „uważaj”, „możesz stracić pieniądze” itp.;
• ogólna treść wiadomości – SPAM to setki wiadomości o identycznej treści, wysyłane do najróżniejszych osób. To sprawia, że często są one pisane ogólnym językiem, by „pasować” do każdego odbiorcy. Nie znajdziesz w nich bardziej skomplikowanych, spersonalizowanych wyrażeń czy osobistych akcentów. Masowy charakter sprawia, że pozostają one bezosobowe;
• obecność podejrzanych plików i linków – często (szczególnie w przypadku oszustw) do SPAMu dołączane są podejrzane załączniki czy niebezpieczne linki. Pobranie ich na komputer lub kliknięcie w nie może skończyć się zainfekowaniem Twojego komputera. Nigdy więc nie otwieraj załączników i unikaj niebezpiecznych stron internetowych, szczególnie korzystających z zagranicznych domen;
• stosunkowo proste zdania i niska jakość tekstu – w wielu przypadkach SPAM, szczególnie ten stanowiący oszustwo, wysyłany jest na skalę międzynarodową. Wiadomości są tłumaczone, np. z języka angielskiego, przez translatory. To sprawia, że ich jakość nie zawsze jest idealna. Otrzymywanie takiej informacji, pełnej błędów stylistycznych, ortograficznych i literówek, powinno wzmóc Twoją czujność;
• pewne słowa kluczowe w treści – podobnie jak w przypadku tematu, treść SPAMu ma oddziaływać na emocje oznaczonego odbiorcy. Autorzy takich maili więc posługują się charakterystycznym językiem:
  • w wersji sprzedażowej zwykle skupiają się na podkreślaniu zysków potencjalnego klienta. Kuszą promocjami, gratisami i wyjątkowymi ofertami. Bardzo często zaznaczają, że ich propozycja ma krótki termin ważności i musisz podjąć decyzję jak najszybciej;
  • w przypadku oszustw z kolei podkreślane jest bardzo często to, że „czasu na działanie jest mało”. Zwykle internetowi oszuści starają się wywrzeć presję na odbiorcy. Podkreślają np., że jego pieniądze są zagrożone i musi zareagować natychmiast, aby ich nie stracić. To sprawia, że część osób może się zestresować, wejść na podejrzane strony i dać oszustom dostęp do systemu bankowości internetowej. Jest to działanie niezgodne z prawem, ale niestety często spotykane w internecie.

Dlaczego dostajesz niechciane wiadomości?

Wiesz już, co to jest SPAM i jak go rozpoznać. Pytanie jednak, dlaczego dostajesz go właśnie Ty i to od tej konkretnej firmy? Większość internautów nie wyraża świadomej zgody na to, aby skrzynkę zalewały im niskiej jakości reklamy. Co więcej, z pewnością do skrzynki niejednej osoby trafił komunikat firmy, o której istnieniu nawet nie wiedziała. Jak do tego doszło i skąd nadawcy ci wzięli naszego maila?

Zła wiadomość jest taka, że najczęściej to sam użytkownik jest winien tej sytuacji. Wynika ona bowiem zwykle z jego niefrasobliwości i nieuwagi. Jak to możliwe? Otóż wielu internautów podaje swoje adresy e-mail, gdzie tylko popadnie. Wpisywane są do newsletterów, przy rejestracjach, zakładaniu kont czy po to, by dostać kody rabatowe. Problem tkwi natomiast w tym, że przy wypełnianiu tego typu formularzy niewiele osób czyta je dokładnie. Niejednokrotnie natomiast widnieje w nich zgoda na:

• przesyłanie informacji handlowych,
• przekazywanie adresu e-mail innym firmom, współpracującym z daną marką.

Po wyrażeniu takiej zgody Twój e-mail trafia do danej bazy kontaktów. Możesz więc dostawać SPAM od tej marki. Jeszcze większy problem pojawia się, jeśli odsprzeda ona bazę innemu podmiotowi, np. agencji marketingowej. Ta następnie wykorzystuje ją do promowania różnych swoich klientów. Po czasie więc dostajesz już informację handlową z kilku różnych sklepów itd.

Nie jest to natomiast jedyna przyczyna, przez którą możesz mieć problem z niechcianymi wiadomościami. SPAMerzy bardzo często korzystają z grup dyskusyjnych, forów i rozmaitych czatów. W wielu przypadkach użytkownicy mają w nich publicznie widoczne podstawowe dane, jak numer telefonu czy adres e-mail. Na podstawie tych cennych informacji, tworzona jest baza idealna do rozsyłania masowych wiadomości.

Zdarza się, że SPAM rozsyłany jest także na adresy „przypadkowe”. Oznacza to, że nadawca nie do końca wie, kto dostanie jego ofertę. Korzysta natomiast z adresów „typowych” i najczęstszych. Zwykle dotyczy do skrzynek firmowych i korespondencji B2B. Wynika to z faktu, że przedsiębiorstwa niejednokrotnie tworzą adresy według pewnych schematów, np. „kontakt@przykladowa-domena.pl”, „biuro@przykladowa-domena.pl” czy „support@przykladowa-domena.pl”.

Zagrożenia, które może spowodować otrzymywanie SPAMu

SPAM rozsyłany w celach marketingowych zazwyczaj nie jest niebezpieczny. Irytuje, zapycha pocztę i zawraca głowę odbiorcy, ale raczej nie trzeba się go obawiać. Zdecydowanie poważniejszym problemem są natomiast internetowe oszustwa. Stosunkowo często realizowane są one właśnie przy użyciu wiadomości wysyłanych masowo.

Największym zagrożeniem, wynikającym z takiego działania, jest potencjalna kradzież naszych danych. Szczególnie narażone na niebezpieczeństwo są informacje pozwalające na dostęp do Twoich rozmaitych kont internetowych, np.:

• imię i nazwisko,
• adres zamieszkania,
• numer i seria dowodu osobistego,
• numer karty kredytowej,
• PIN,
• nazwa użytkownika i hasło, pozwalające zalogować się na konto bankowe.

Po zdobyciu tych danych, oszust internetowy może wejść na Twoje konto i ukraść Ci pieniądze. Co więcej, ma też szansę zaciągnąć na Ciebie pożyczkę czy inne zobowiązanie. Często uporanie się z tego typu kłopotem wymaga od ofiary wiele czasu i nerwów.

Kradzież środków to jednak niejedyne zagrożenie wynikające ze SPAMu. Wiadomości masowe często są zainfekowane. Wyżej wspominaliśmy o podejrzanych załącznikach. Pobranie złośliwego oprogramowania skończyć się może dla Ciebie bardzo nie przyjemnie. Wirusy, trojany i rozmaitej maści oprogramowanie szpiegujące może sprowadzić na Ciebie poważne kłopoty. Właśnie dlatego najlepszą praktyką jest natychmiastowe usuwanie wiadomości podejrzanych i wyglądających na SPAM.

Jak zablokować SPAM?

Jak zabezpieczyć swoją skrzynkę e-mail przed SPAMem? Niestety nie ma jednej, w pełni skutecznej ochrony przed wszystkimi spamowymi wiadomościami. Nie oznacza to jednak, że nic nie możesz zrobić. Renomowane hostingi korzystają z najróżniejszych, zaawansowanych zabezpieczeń. Jednym z najpopularniejszych jest np. SpamAssassin czy inne, dość wydajne filtry antyspamowe.

Filtry antyspamowe – co to jest i jak działa?

Filtr pocztowy zwykle przybiera postać usługi lub oprogramowania. Jego zadaniem jest – jak sama nazwa wskazuje – filtrowanie wiadomości e-mail. Jeśli natrafi on na SPAM, to go blokuje, zanim jeszcze zostanie umieszczony w programie pocztowym. Taki masowy komunikat zwykle trafia do osobnego folderu w skrzynce lub od razu jest kasowany na stałe.

Filtry antyspamowe odbierają wiadomość i prześwietlają jej treści. Działają na różnych zasadach. Przy użyciu rozmaitych technik i metod wykrywają cechy charakterystyczne dla SPAMu. Są „nauczone” wyszukiwać pewne słowa, zwracać uwagę m.in. na:

• temat e-maila,
• adres e-mail nadawcy,
• adres IP.

Ponadto filtry antyspamowe często korzystają z algorytmów bayesowskich. Pozwalają one określić, kiedy informację handlową uważa się za SPAM. Weryfikacja ta opiera się na wcześniejszych decyzjach o oznaczeniu wiadomości jako masowe.

Co istotne, filtr antyspamowy może działać na poziomie:

• klienta pocztowego – w takiej sytuacji skanuje on e-maile, które użytkownik odbiera na swoim telefonie, laptopie czy innym urządzeniu,
• serwera pocztowego – tutaj wiadomości skanowane są jeszcze przed ich dostarczeniem do potencjalnych odbiorców.

Jak uchronić się przed SPAMem, prowadząc własną stronę WWW?

Pewne działania podjąć mogą także użytkownicy szczególnie narażeni na SPAM. Są to zwłaszcza osoby prowadzące własne biznesy internetowe i posiadające e-mail we własnej domenie. Niechciane połączenia czy e-maile są wynikiem podawania w witrynach i wizytówkach online danych kontaktowych. Dotyczyć to może przedsiębiorcy, który w szczególności udostępnił te informacje w tradycyjnej formie. Częściowo tego rodzaju problemy ograniczyć może:

• używanie znaków do zastąpienia w adresie – fragmenty charakterystyczne dla adresów e-mail warto zastąpić innymi wyrażeniami. Wtedy mogą umknąć uwadze potencjalnego SPAMera. Dobrą praktyką jest np. zastępowanie takich znaków, jak kropka czy małpa, zwykłym tekstem. Zamiast więc napisać „przykladowy.adres@poczta.pl” skorzystaj z „przykladowy(KROPKA)adres@poczta(KROPKA)pl” lub innych kombinacji tego typu;
• używanie grafiki adresu e-mail zamiast tekstu – wystarczy posłużenie się zwykłym .jpg i umieszczenie go w pożądanym miejscu na stronie. Minusem tego rozwiązania jest fakt, że potencjalni klienci nie będą mogli go łatwo skopiować. Jeśli natomiast jest krótki i łatwy do zapamiętania, to nie powinni mieć problemu z jego przepisaniem;
• użycie kodu JS do wyświetlania na stronie WWW adresów e-mail – pozwala zachować klikalność w adres, a jednocześnie jest najskuteczniejszą metodą szyfrowania. Wymaga pewnej wiedzy technicznej, ale wdrożenie go nie należy do skomplikowanych;
• zamiana kodowania znaków na ASCII – rozwiązanie dla osób posiadających dostęp do kodu strony. Wystarczy znak @ w mailu zapisać w formacie „&#64”. Przeglądarki same odczytają ten zabieg i zamienią kod na czytelny znak małpy;
• formularz kontaktowy zamiast wyświetlania adresu – rozwiązanie pozwalające na całkowite ominięcie problemu umieszczania adresu e-mail na stronie. Zainteresowani kontaktem z Tobą klienci piszą wiadomość i podają własny e-mail. Ty im jedynie odpisujesz, wiedząc, że masz do czynienia z realnym odbiorcą.

Co zrobić, jeśli uznają Cię za SPAMera?

Twój adres e-mail trafił na RBL, przez co hostingodawcy zaczęli blokować wysyłane przez Ciebie wiadomości? To trudna sytuacja, w której musisz jak najszybciej podjąć odpowiednie działania. Przede wszystkim musisz poznać przyczynę problemu. Tzw. czarne listy mają swoje regulaminy. Warto im się przyjrzeć i ocenić, dlaczego jesteś na jednej z nich.

Po dotarciu do źródła problemu i uporaniu się z nim możesz zgłosić swoje IP do ponownej weryfikacji. Zdarza się, że na listy RBL czasem adresy trafiają przypadkiem. Często natomiast, aby uniknąć takiej sytuacji, wystarczy przestrzegać kilku reguł. Oprócz ograniczenia wysyłania SPAMu możesz też:

• korzystać z rzetelnych, tworzonych przez siebie baz, w których każdy odbiorca wyraził zgodę na otrzymywanie reklam za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
• umożliwić swoim odbiorcom łatwe wypisanie się z subskrypcji newslettera czy cofnięcie wyrażonej zgody (obsługują to wszystkie programy do mailingów i newsletterów),
• dostosowywać wysyłane wiadomości do profili odbiorców,
• wysyłać wiadomości z umiarem, by nie męczyć odbiorców częstotliwością ich otrzymywania.