Co to jest User Experience (UX)?

Czym jest User Experience (UX)? Elementy, projektowanie, różnice między UX a UI. UX designer, UX researcher i badania oraz wpływ na SEO.

Czym jest User Experience i dlaczego odgrywa tak ważną rolę w Internecie? Każdy twórca witryn WWW powinien wiedzieć, na czym polega projektowanie doświadczeń użytkownika. UX designerzy mogą sprawić, że odbiorcy pokochają Twój serwis i będą chcieli do Ciebie wracać.

User Experience (UX) to zjawisko, którego wielu internetowych twórców wciąż jeszcze nie docenia. Świadomość właścicieli stron internetowych jednak systematycznie się zwiększa. Przekłada się to zresztą wyraźnie na intensywny wzrost popularności branży UX w ostatnich latach. Dzieje się tak, bo projektowanie zorientowane na ten aspekt przynosi realne efekty. Może więc poprawić wyniki Twojego e-biznesu – zarówno finansowe, jak i wizerunkowe. Przyciągnie do Ciebie nowych klientów i umocni więzi ze stałymi odbiorcami.

Projektowanie UX na pierwszym miejscu stawia doświadczenie użytkownika. Nie od dziś w końcu wiadomo, że internauta oczekuje od e-przedsiębiorstwa nie tylko dobrej oferty. Chciałby bowiem mieć też możliwość korzystania z intuicyjnej i estetycznie wykonanej strony internetowej. To może zachęcić go nie tylko do danego produktu, ale i całej marki. Będzie chciał do niej wracać i poleci ją dalej. Prawdziwe User Experience wykracza daleko poza podstawowe potrzeby użytkowników. To skomplikowany i wielowątkowy proces, który jednak ostatecznie jest bardzo opłacalną inwestycją.

Co to jest User Experience Design (UX)?

UX (ang. User Experience – doświadczenie użytkownika) to określenie służące do opisywania całości wrażeń użytkowników, których doświadczają podczas korzystania z produktów cyfrowych. W przypadku sklepów internetowych i stron WWW mowa jest o kompleksowym zaspokajaniu wszystkich ich potrzeb. Co istotne, dotyczy to zarówno obsługi strony, jak i całego procesu zakupowego i nie tylko. UX Design skupia się z kolei na praktycznym projektowaniu miejsc w internecie, spełniających wymagania odbiorców. To istotne, by właściciel uświadomił sobie zatem, jak szerokie jest to pojęcie i zakres działania.

Strony internetowe muszą odpowiadać na potrzeby użytkownika. Nie oznacza to jednak, że powinny gwarantować jedynie spełnienie jego żądania w jak najszybszy sposób. Istotne jest to, aby cały proces realizacji jego potrzeby wyzwalał w nim radość i zadowolenie. Co więcej, dostosować do należy do różnych urządzeń, typów produktów czy nawet profili odbiorców. Odpowiednio przygotować należy bardzo wiele elementów, uprzyjemniających korzystanie z Twojej witryny.

Oczywiście UX dotyczy nie tylko produktów cyfrowych i stron internetowych. Doświadczenia użytkownika istotne są także w sklepach stacjonarnych. My jednak skupimy się na tym, co odbiorca (czyli user) oczekuje od świata wirtualnego.

Jakie elementy uwzględnia UX design?

Projektant UX (UX designer) powinien podczas procesu projektowego zadbać o wiele istotnych kwestii. Przede wszystkim musi on skupić się na takich aspektach, jak:

• projektowanie architektury informacji,
• projektowanie interakcji użytkownika z produktem,
• funkcjonalność serwisu i łatwość jego obsługi,
• uniwersalność i responsywność (Co to jest responsywna strona internetowa (RWD)?),
• swobodny dostęp do informacji,
• czytelność,
• przejrzystość.

Celem tych działań jest elegancja produktów – prostota, przynosząca satysfakcję z ich obsługi. Co natomiast istotne, UX designer to tak naprawdę badacz, opierający się na zebranych danych. Wszystkie powyższe kwestie, wymienione od punktów, muszą stanowić odpowiedzi na pytania:

• co ludzie robią na stronie,
• w jaki sposób to ludzie robią na stronie.

Czemu UX jest tak ważny dla strony internetowej?

UX często uważany jest za zawód przyszłości. Wynika to z faktu, że użytkownicy internetu są coraz bardziej świadomi swoich potrzeb. Bycie dobrym projektantem witryn internetowych już nie opiera się wyłącznie na tworzeniu miejsc, które spełniają określone funkcje. Teraz strony muszą ponadto być estetyczne, wygodne w obsłudze, bezawaryjne i estetycznie zbudowane. Korzystanie z nich powinno być prawdziwą przyjemnością dla użytkownika.

Kwestia ta jest istotna ze względu na ogromną konkurencję w internecie. Ofertę jednego produktu można czasem znaleźć na dziesiątkach witryn. Konieczne jest więc wyróżnienie się spośród nich i utrzymanie potencjalnego klienta „u siebie”. Troska o User Experience jest na to natomiast bardzo dobrym sposobem.

Dobrze zaprojektowany interfejs użytkownika i proces zakupowy to ponadto wizytówka Twojego miejsca w sieci. Coraz więcej osób korzysta z internetu na co dzień i dostrzega różnice między stronami. Świadomie dbając o UX, sprawiasz, że odbiorcy postrzegają Cię jako sprzedawcę odpowiedzialnego. Budujesz swój wizerunek profesjonalisty i eksperta, który dba o każdy szczegół, czym buduje swoją wiarygodność. To natomiast prosta droga do lepszej sprzedaży danego produktu i powiększania zysków.

Projektowanie User Experience

Projektowanie UX usług cyfrowych nie polega na trosce o ich aspekty wizualne i estetyczne. Rola ta nie jest zatem związana z projektowaniem graficznym czy dobieraniem kolorystyki witryny. To przede wszystkim troska o wariant użytkowy i funkcjonalny produktu, obejmujący m.in.:

• konieczność projektowania testowalnych prototypów i tworzenia makiet – to właśnie one stanowią „schematy” obrazujące, w jaki sposób dany produkt będzie wykorzystywany przez użytkowników;
• ocenę produktu pod kątem spójności na różnych poziomach jego działania,
• przygotowanie produktu tak, by jego wykonanie łączyło oczekiwania biznesowe firmy ze spełnianiem potrzeb użytkowników.

Zobacz: Kursy i szkolenia UX na Edukier.pl →

Kim jest UX designer i czym się zajmuje?

Jak wspominaliśmy, UX designer jest badaczem. W jego wykonaniu proces projektowania strony internetowej opiera się na kilku kwestiach. Przede wszystkim jest to zbieranie danych i określanie teoretycznych aspektów produktu. Dopiero na tej podstawie rozpocząć on może typowy proces projektowy, zmierzający do przedstawienia „planu” witryny WWW. Na tym jednak jego rola się nie kończy, bo nowe produkty trzeba jeszcze testować w kontakcie z prawdziwymi użytkownikami. To, czym zajmuje się UX Designer, opisać można w pięciu punktach:

• prowadzenie badań i analiz – polega na ustaleniu charakterystyki produktu. Obejmuje określenie jego najważniejszych cech. Pozwala to badaczowi później lepiej zrozumieć swoje zadanie. Mowa tu o takich aspektach, jak:
  • sprawdzenie wymagań i potrzeb klienta względem danego rodzaju produktów,
  • analiza konkurencji,
  • sprawdzeniu dotychczasowych wrażeń użytkowników (jeśli produkt jest już na rynku),
  • określenie ogólnych oczekiwań użytkowników;
• definiowaniem grup odbiorców – po ustaleniu potrzeb ogólnych, czas na sprecyzowanie profilu odbiorców. Jaki użytkownik będzie zainteresowany Twoim produktem? Budowa jego szczegółowego profilu ułatwi projektowanie strony, która będzie odpowiedzią na jego oczekiwania;
• tworzenie architektury informacji – kategoryzowanie i porządkowanie zebranych informacji. Pozwala wprowadzić ich hierarchię, dzięki której użytkownik będzie mógł intuicyjnie przemieszczać się po witrynie;
• współpracą z innymi specjalistami – UX designer często współpracuje z wieloma specjalistami z różnych dziedzin. Ich wiedza i umiejętności pozwalają udoskonalać projekty i je wdrażać. Pomocny bywa tu m.in. UI designer czy UX researcher, których opiszemy w dalszej części tekstu. Nieocenione jest też oczywiście wsparcie dobrych programistów;
• testowaniem stworzonych rozwiązań – ostatni etap prac nad UX. Pozwala sprawdzić skuteczności aplikacji czy strony internetowej. Umożliwia szybkie wykrycie ewentualnych błędów i ich eliminację.

Kim jest UX researcher?

Projektant UX często współpracuje z UX researcherem. Wynika to z faktu, że UX design jest bardzo rozbudowanym działaniem. Zależnie więc od liczebności zespołu, wymienione wyżej etapy prac mogą zostać podzielone między różnych specjalistów. Są oni fachowcami w węższej dziedzinie, mogą więc wspierać zespół w pełnym zakresie swojej specjalizacji.

Jak sama nazwa wskazuje, UX researcher zajmuje się przede wszystkim przeprowadzaniem pogłębionych badań. W zależności od przedsięwzięcia, ich charakter może być rozmaity. Najczęściej natomiast mają one dwa główne cele:

• określenie emocji wywoływanych u użytkowników przez dany produkt,
• określenie relacji użytkownika z tym produktem.

Na podstawie zebranych danych UX designer jest w stanie stworzyć lepszy projekt. Na dalszym etapie prac otrzyma go projektant UI, a dalej – programiści.

UX Experience – rodzaje badań

Aby dbać o użyteczność serwisów internetowych (ang. web usability) niezbędne jest ciągłe zdobywanie nowych umiejętności. Podstawowe narzędzia i metody badań stale się rozwijają, za czym UX researcherzy i UX designerzy muszą nadążać. Ich praca w znacznej mierze polega na obserwacji użytkowników i ich zachowań. Wykorzystywane są przy tym takie rozwiązania i metody badawcze, jak m.in.:

• zogniskowane wywiady grupowe,
• wywiady indywidualne,
• badania kwestionariuszowe,
• case study,
• eye tracking,
• badania dzienniczkowe,
• sondy kulturowe.

Wybór metod badawczych zwykle zależy od specjalisty, rodzaju projektu oraz budżetu pracodawcy. Niejednokrotnie niezwykle ważny jest ponadto sam termin publikacji aplikacji czy witryny internetowej. Im dłuższy czas na badania i większy budżet, tym po więcej rozwiązań może sięgnąć profesjonalista.

UX a UI – różnice

Termin UX często mylony jest z podobnym z nazwy UI. Rzeczywiście te dwie kwestie ściśle się ze sobą łączą, przez co wiele osób ich nie odróżnia. Co więcej, nie brak specjalistów, którzy łączą te dwie profesje w praktyce. W ten sposób zwiększają swoją wartość na rynku pracy i stają się atrakcyjniejszymi kandydatami dla pracodawców. W praktyce natomiast oba zagadnienia skupiają się na zupełnie innym aspekcie projektowania stron internetowych.

Jak wspominaliśmy, UX zajmuje się przede wszystkim ogólnymi doświadczeniami użytkownika. Mowa tu o interakcji ze stroną, architekturze informacji czy układzie. Za pomocą metod badawczych zbiera dane i ustala rozwiązania, które będą najlepsze dla danego projektu. Tworzy więc „szkielet” strony, której obsługa ma być przyjemna dla internautów.

UI (ang. User Interface) to pojęcie węższe i wymagające od UI designera nieco innych umiejętności. Ta dziedzina bowiem zajmuje się wdrażaniem UX. Na podstawie przedstawionych przez UX designera informacji UI designer przygotowuje szczegółowy projekt witryny. Odpowiada on za projektowanie interfejsów, tworzenie animacji i rozwiązań graficznych. Można powiedzieć więc, że jest on „wykonawcą” projektu od strony wizualnej. Nie jest dla niego obce projektowanie graficzne, znajomość programów graficznych, dobór kolorów itp. Kładzie nacisk na wariant estetyczny, zachowując jednocześnie funkcjonalny charakter projektu UX-a.

UX a SEO, czyli SXO

UX musi dbać nie tylko o potrzeby użytkownika, ale też przedsiębiorstwa. Właśnie dlatego projektant UX często pozostaje w kontakcie ze specjalistami SEO. Są to osoby odpowiedzialne za widoczność strony w wynikach wyszukiwarek internetowych. Im znajdują się one wyżej, tym większa szansa na sprowadzenie ruchu na stronę. To z kolei ma szansę przełożyć się na lepsze wyniki finansowe.

Wraz z intensywnym rozwojem sektorów SEO oraz UX, rozwiązania te coraz częściej są ze sobą łączone. W branży internetowej funkcjonuje już nawet spajające je pojęcie – SXO. Jego głównym celem jest generowanie ruchu organicznego, przy jednoczesnej zamianie go w ruch konwertujący. Efektem ma być zatem oczywiście wyższy współczynnik konwersji, czyli większe zyski e-biznesu. To jest właśnie główny powód, przez który bardzo ważne jest dbanie o obie te praktyki i niezaniedbywanie żadnej z nich.

Elementy istotne przy projektowaniu UX

Wiesz już, jak w teorii wygląda UX. Przybliżyliśmy Ci pracę UX researchera oraz wykorzystywane przez niego metody czy narzędzia. Na koniec więc przyjrzyjmy się jeszcze części projektowej pracy UX designera. Ten aspekt bowiem często jest o wiele ciekawszy niż samo zbieranie danych i ich analiza. Budowa, wygląd i projektowanie aplikacji można podzielić na kilka wątków. Wszystkie one mają natomiast wspólny cel – wzniesienie doświadczenia użytkownika na nowy poziom. Poniżej opisaliśmy każdy z nich.

Hierarchia na stronie WWW

Pierwszym i najważniejszym punktem jest ustalenie hierarchii witryny internetowej. To szczególnie wymagające zadanie. Dotyczy ono nie tylko całej głównej strony, ale również każdej poszczególnej zakładki czy podstrony.

W przypadku większych projektów niezbędne jest nawet stworzenie kilku „drabinek ważności”. Osobne są dla menu głównego oraz typów podstron, zakładek, wpisów czy stron produktowych. Wszystko zależy od tego, jakie jest główne zadanie danego miejsca w sieci oraz celu jego odbiorców.

Projektowanie zorientowane powinno być na to, aby internauci mogli jak najszybciej znaleźć informacje, których szukają. Manipulować tym możesz za pomocą np.:

• wielkości elementów,
• rozmiaru grafik,
• ustawień nagłówków i śródtytułów,
• pogrubień tekstu,
• lokalizacji menu.

Ustalając hierarchię, niezbędne jest zatem określenie celów, jakie obiecają odbiorcy. Następnie – zgodnie z ich ważnością – kształtowanie na tej podstawie struktury i budowy serwisu WWW.

Intuicyjny układ

Nie ma nic bardziej irytującego niż witryna, w której nic nie jest na swoim miejscu. Szukasz menu na górze strony, ale go tam nie ma. Zjeżdżasz na sam dół, by znaleźć kontakt lub politykę prywatności, lecz i to przynosi rozczarowanie. W takich chwilach rośnie irytacja, a internauta jest coraz bliżej opuszczenia adresu i przejścia do konkurencji. Jest to ewidentny problem z User Experience.

Wielu twórców chce zademonstrować światu swoje pokłady kreatywności. Nigdy nie może odbywać się to jednak kosztem komfortu użytkowników. Dobry projekt ma sprawić, że user znajdzie każdą z usług, których potrzebuje, w sposób intuicyjny. Są więc konwencje, których warto się trzymać, by nie zrazić nikogo do swojej aplikacji czy e-biznesu. Przykładem może być tu np. stopka redakcyjna czy lokalizacja menu, ale takich elementów jest o wiele więcej. Oczywiście mogą (a nawet powinny!) zostać odpowiednio dostosowane do konwencji. Nic też nie stoi na przeszkodzie, by działały w sposób nowoczesny. Najważniejsze natomiast, żeby były funkcjonalne, czytelne i łatwe do znalezienia dla odbiorcy.

Przejrzysty interfejs użytkownika

Nadmiar pomysłów często kończy się tak, że na stronie ląduje zbyt wiele szczegółów i elementów. To sprawia, że użytkownik czuje się przytłoczony i ma problem, by się między nimi wszystkimi odnaleźć. Nie wie, co może kliknąć lub czego powinien spodziewać się w dalszej części witryny. Porusza się „niezgrabnie” po aplikacji, nie wiedząc, czy dobrze trafił.

Sposobem na uniknięcie takich sytuacji jest przejrzysty interfejs użytkownika i rozważne projektowanie interakcji. Dzięki temu internauta od razu wie, co nacisnąć, by znaleźć się w oczekiwanym miejscu. Intuicyjnie też scrolluje zawartość, wiedząc, w którym miejscu czekać będzie na niego dany produkt. Dobry projekt oszczędza zatem jego czas i sprawia, że poruszanie się po stronie jest przyjemnością.

Szybkie działanie witryny

Szybkie działanie strony przekłada się na satysfakcję użytkownika. To sprawia, że jest to zatem zagadnienie wpisujące się w UX. Można natomiast rozumieć je na dwa sposoby.

Przede wszystkim jest to aspekt, przy którym specjaliści od UX współpracują z programistami i specjalistami od technicznych zagadnień. Cała witryna powinna działać szybko, by użytkownik nie musiał długo na nic czekać. Wiąże się to więc z szybkim hostingiem i serwerem, optymalizacją kodu, optymalizacją zdjęć czy korzystaniem z pamięci podręcznej (Co to jest cache?).

Drugą stroną szybkości działania stron jest sprawność działania elementów na stronie. Projektant UI, wprowadzający do aplikacji pokazy slajdów, animacje i inne ruchome fragmenty, powinien zadbać o to, aby ich ruch nie trwał zbyt długo. W przeciwnym razie będzie to irytujące dla użytkownika. Dobry projekt czy zabawna treść nie zawsze pozwolą też wybronić się z tej sytuacji. Zawsze warto wczuwać się w odbiorców, którzy mogą nie cierpieć na nadmiar wolnego czasu.

Doświadczenia odwiedzających strony internetowe związane z postrzegalną szybkością stron internetowych można mierzyć za pomocą Core Web Vitals.

Intuicyjne procesy

Strony internetowe mogą zawierać rozmaite procesy, np. logowania czy zakupowy. Rolą User Experience Design jest zadbanie o to, aby ich budowa była jak najmniej skomplikowana. Większość czynności da się bowiem ułatwić, jeśli jest taka konieczność. A im krótszy i konkretniejszy formularz, tym lepiej. Zbyt wiele kroków niezbędnych do realizacji zakupów może z kolei zmotywować potencjalnego klienta do porzucenia koszyka.

Często rozwiązaniem wartym rozważenia jest skorzystanie z rozwiązań zewnętrznych. Wiele z nich pozwoli oszczędzić Ci czas, a jednocześnie zadba o wygodę użytkowników. Trzymając się powyższych przykładów, przywołać tu można np. zewnętrzne systemy uwierzytelniające czy platformy finansowe. Pierwsze umożliwiają automatyczne założenie konta za pośrednictwem Facebooka czy Google. Drugie ułatwią błyskawiczne wykonywanie płatności, bez zbędnych formalności. Tego typu udogodnień jest natomiast znacznie więcej, więc na pewno dostosujesz je do swojego miejsca w sieci.

Przejrzysta struktura i czytelna nawigacja

Dokładne przemyślenie struktury witryny to klucz do jej sukcesu. Przechodzenie do kolejnych zakładek i ich podziały ułatwiają użytkownikom orientację na stronie. Usprawniają poruszanie się po niej, a także przechodzenie do kolejnych zakładek. Pozwalają też na szybsze wyszukiwanie konkretnych produktów czy danych, co znacznie usprawnia proces zakupowy. Ostatecznie zatem generuje wyższe zyski, co jest istotne dla każdego przedsiębiorcy.

Standardem obecnie jest troska o to, by internauta na każdej podstronie wiedział, w którym miejscu witryny się znajduje. Zwykle jest to realizowane za pomocą tzw. okruszków. To wyświetlanie „drogi” prowadzącej od strony głównej aż do miejsca, w którym jest użytkownik. Może w ten sposób w dowolnym momencie łatwo cofnąć się do wyższej kategorii, nie czując przy tym zagubienia.

Responsywność

Większość stron internetowych jest odwiedzana przez licznych użytkowników korzystających z urządzeń mobilnych. W głównej mierze są to oczywiście smartfony. Praktycznie każdy z nas ma je zawsze pod ręką. Użytkownicy oczekują więc od stron, że będą one w pełni funkcjonalne niezależnie od wielkości ekranu, na którym zostaną wyświetlone. Uwzględnienie tego aspektu optymalizacji leży w interesie firmy. Dbając bowiem o niego, zmniejszasz ryzyko, że Twój klient odejdzie do konkurencji.

Strona internetowa wymaga stworzenia osobnego projektu w wersji mobilnej i desktopowej. Konieczne jest też przeprowadzenie badań, czy te dwa typy użytkowników na pewno mają spójne cele. W przeciwnym razie konieczne może być stworzenie dwóch osobnych hierarchii. Ponadto w obu wersjach dostępne i wygodne w obsłudze muszą być wszystkie przyciski i funkcje. Zaniedbanie tej kwestii zwykle sprawia bowiem, że internauci szukają alternatyw na innych domenach.